دوئل کوبانی و جولانی در شام
بیست و یکم دوئل کوبانی و جولانی در شام
، ابوالفضل ولایتی، فعال رسانه در تلگرام در مطلبی نوشت:
محله های «شیخ مقصود» و «اشرفیه» حلب، هفته ی پیش شاهد رویارویی خونین شبه نظامیان قسد با نیروهای تحریر شام بود؛ نزاعی خونین و فراگیر که عاقبت با وساطت توماس باراک، نماینده ویژه ترامپ و برد کوپر، فرمانده جدید سنتکام دست کم بشکل موقت به پایان رسید. سفر هیاتی از مقام های بلندپایه کرد، به رهبری مظلوم عبدی، الهام احمد و شماری از مسؤولان اداره خودمختار شمال شرق سوریه موسوم به رژووا به دمشق باآنکه روزنه امید محدودی را در دل تاریکی گشوده و امکان شعله ور شدن تنش های نظامی در سوریه را کاسته، لیکن سفر مقامات ارشد نظامی - امنیتی سوریه به آنکارا و دیدار با همتایان ترک، نویدبخش آمادگی روز افزون طرفین برای محاصره دولت خودمختار کرد و نابودی آن است؛ سیاستی که می تواند سوریه را آبستن بحران جدیدی کند.
* فرصت محدود باقی مانده تا عملیاتی شدن توافق ۱۰ مارس میان احمد شرع و مظلوم عبدی کوبانی ۱۰ مارس ۲۰۲۵ را میتوان مهم ترین نقطه عطف تحولات سیاسی حاکم بر سوریه در فردای سقوط حکومت بشار اسد ارزیابی کرد؛ مقطعی که در آن مظلوم کوبانی، رهبر نظامی نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) به دیدار ابومحمد جولانی، حاکم خودخوانده جدید سوریه رفته و طرفین بر سر مفادی همچون دفاع از تمامیت ارضی سوریه و ادغام شبه نظامیان قسد که عمده آنان را شبه نظامیان کرد یگان های مدافع خلق می سازند، به توافق رسیدند.
بر مبنای جزئیات توافقی که توسط دمشق در آن مقطع انتشار یافت، باید نیروهای سوریه دموکراتیک که تحت حمایت ایالات متحده قرار دارند، تمام نهادهای مدنی و نظامی شان را در شمال شرق سوریه تا انتهای سالجاری میلادی در ساختار دولتی سوریه ادغام کنند. این ادغام شامل گذرگاه های مرزی، فرودگاه ها و میدان های نفت و گاز هم می شود. در مقطع کنونی در حالیکه تنها ۳ ماه تا پایان زمان معین شده فرصت باقیمانده، به نظر نمی رسد رهبران قسد بر خلاف بیان ظاهری، قصد چندانی برای ادغام در دولت جدید سوریه داشته باشند.
تحولات میدانی حاکم بر سوریه به ویژه بعد از حمایت صریح رژیم صهیونیستی از جدایی طلبان دروز، بدون تردید نقشی بسزا در رویکرد اخیر شبه نظامیان قسد ایفا کرده است. ریشه تنش ها کجاست؟ نیروهای سوریه دموکراتیک سال ۲۰۱۵ با حمایت آمریکا و ذیل مبارزه «پ ی د» (شاخه سوری پ ک ک) با داعش تشکیل شد. گروه مذکور جهت کاهش حساسیت های منطقه ای نسبت به تمایلات جدایی طلبانه کردها، اقدام به جذب شماری شبه نظامی عرب، آشوری و ارمنی کرده است. از حزب «پ ک ک» به عنوان قدیمی ترین چالش امنیتی ترکیه نام برده می شود و رهبران سیاسی - نظامی قسد نظیر صالح مسلم و مظلوم کوبانی کرارا تعهد و وفاداری خود به اندیشه های عبدالله اوجالان، بنیانگذار حزب کارگران کردستان ترکیه را اعلام نموده اند. «پ ک ک» از طرف ترکیه، آمریکا، اتحادیه اروپائی و برخی کشورهای دیگر به عنوان سازمانی تروریستی شناخته می شود.
مهم ترین چالش های پیش روی دولت مرکزی دمشق با شبه نظامیان قسد در مقطع کنونی که می تواند آتش جنگ را باردیگر در سوریه شعله ور کند از این قرار است: مخالفت قسد با ادغام کامل در ارتش سوریه: رهبران این گروه با هدف حفظ انسجام شبه نظامیان قسد، خواهان قرارگیری فرمالیته نیروهای تحت امرشان ذیل ارتش سوریه هستند، چونکه می خواهند اهرم فشار و توان نظامی خود در معادلات حاکم بر سوریه را در آینده حفظ کنند. تمایل کردها به تاسیس حکومت خودمختار در سوریه، مشابه اقلیم کردستان عراق: با وجود اعلام رسمی مظلوم کوبانی بر مبنای پایبندی به حفظ تمامیت ارضی سوریه، رهبران این گروه مایلند با تاسیس نظامی فدرال و ایجاد استقلال نسبی در مناطق تحت کنترل، حکومتی مشابه اقلیم کردستان عراق در شرق رود فرات ایجاد کنند.
عدم عقب نشینی از رقه، دیرالزور و دیگر مناطق عرب نشین شرق فرات: از سرنوشت شهر رقه به عنوان پایتخت حکومت پیشین ابوبکر بغدادی که در خلال جنگ داخلی سوریه به تصرف شبه نظامیان کرد درآمد به عنوان مهم ترین محل مناقشه طرفین نام برده می شود. علاوه بر رقه، بخش بزرگی از مناطق عرب نشین شرق رود فرات نیز در اختیار نیروهای قسد است و کوبانی صراحتا اظهار کرده تحت هیچ شرایطی این مناطق را در اختیار نیروهای تحریر شام قرار نخواهد داد.
به نظر می رسد رهبران قسد با ۲ هدف از عقب نشینی از مناطق عرب نشین خودداری می ورزند: ۱- استفاده از کارت مناطق مورد اشاره در هم اندیشی های آتی با دولت دمشق ۲- گره زدن سرنوشت این مناطق با مناطق کردنشین تل ابیض، عفرین، محلات شیخ مقصود و اشرفیه حلب و دیگر مناطق کردنشین تحت سیطره تحریر شام و ارتش ملی سوریه (وفادار به دولت ترکیه) سرنوشت نامعلوم شبه نظامیان خارجی حاضر در صفوف قسد: بخش اعظم نیروهای قسد را شبه نظامیان کرد ایرانی، ترکیه ای و عراقی تشکیل داده و تحریر شام بر لزوم اخراج فوری آنان از تشکیلات نظامی قسد پا فشرده است.
* آتش زیر خاکستر سوریه
تنش در حلب باآنکه با حضور تام باراک و برد کوپر بطور موقت فروکش کرده، لیکن وضعیت در سوریه همچون آتش زیر خاکستر ارزیابی می شود. با وجود ادعای طرفین بر مبنای گفت وگوهای سازنده کوبانی و شرع در دمشق در ایام اخیر، در عین حال چالش های اشاره شده بازهم به قوت خود باقی است. هیأت قسد در دیدار اخیر با شرع خواهان اصلاح توافق دهم مارس شده و تاکید کرد حاضر به «ادغام انفرادی» نیروهای قسد در ارتش نیست، بلکه می خواهد بصورت یک بلوک نظامی واحد و منسجم در ساختار ارتش باقی بماند؛ خواسته ای که خط قرمز دمشق و متحد شمالی اش (ترکیه) به حساب می آید.
سفر اخیر وزرای دفاع، خارجه و رییس اطلاعات حکومت دمشق به آنکارا، بدون تردید با هدف تقویت هماهنگی ها جهت رویارویی با عدم انعطاف یگان های مدافع خلق انجام شده است. اردوغان چندی قبل در سخنانی ضمن تأکید بر دفاع از ثبات، امنیت و پکپارچگی کشور سوریه و پافشاری بر لزوم تحقق مفاد توافق دهم مارس از طرف قسد، تهدید کرد: «نباید صبر ما به عنوان عجز فهمیده شود». یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه نیز صراحتا اعلام نمود کشورش به هیچ سازمان تروریستی به ویژه «پ ک ک»، «وای پی جی» و قسد اجازه نخواهد داد در منطقه ریشه بدواند یا تحت عناوین مختلف در خاک کشورهای همسایه فعالیت کند.
برآیند تحرکات حاکم بر منطقه حکایت از تقویت مواضع ۲ طرف و آمادگی برای جنگی فرسایشی در منطقه دارد. دولت دمشق مواضعش را در حلب بشدت تقویت کرده و ارتش و جنگنده های ترکیه با افزایش حملات در مناطق همجوار با رژووا، برای شبه نظامیان قسد خط و نشان کشیده اند. کردها نیز با راه اندازی استحکامات وسیع و شبکه ای از تونل های گسترده در مناطق نزدیک به مواضع تحریر شام - همجوار مرزهای ترکیه- خودرا برای نزاعی فراگیر آماده کرده اند.
* متغیرهای مؤثر بر موازنه قوا در سوریه
با وجود تثبیت نسبی موقعیت شرع در بیشتر مناطق سوریه، تنش های اخیر با نیروهای کرد، نزاع خونین در مناطق دروزنشین و درگیری های خونبار چند ماه پیش در مناطق ساحلی، معضلات لاینحل باقیمانده است که هر یک با مداخله کشورها و شبه نظامیان پیرامونی، از پتانسیل بالایی برای تشدید تنش ها در شمال شرق سوریه برخوردار می باشند. از نیروهای دموکراتیک سوریه با دارا بودن ده ها هزار شبه نظامی به عنوان قدرتمندترین رقیب داخلی تحریر شام نام برده می شود.
در این میان سلسله عواملی به ویژه در رابطه با شیوه بازیگری کشورهای همسایه می تواند موازنه قوا را به سود یکی از طرفین مورد مناقشه دگرگون کند. پشت گرمی تحریر شام به حمایت تمام قد ترکیه و اعراب: از زمان استیلای تحریر شام بر اغلب مناطق سوریه؛ ترکیه، سعودی، قطر و امارات در زمره بزرگ ترین متحدان منطقه ای شرع قرار داشته اند. نگرانی آنکارا از نتایج تثبیت موقعیت کردها در شمال سوریه و تسری بحران به مناطق کردنشین ترکیه به ویژه بعد از انعقاد توافق میان آنکارا و «پ ک ک»، باعث شده ترک ها تمام قد به دفاع از شبه نظامیان تحریر شام بپردازند. انگیزه آنها در رویارویی با نیروهای قسد به مراتب بیشتر از تحریر شام است. توان نظامی آنکارا و اتکا به بیشتر از ۱۰۰ هزار جنگجوی ارتش ملی سوریه (نیروهای حامی ترکیه در شمال سوریه) دست برتر را در این معادله از آن تحریر شام ساخته است.
دولت های عرب نیز بدون تردید با دفاع از تمامیت ارضی سوریه به عنوان یک عضو جامعه عربی، در این منازعه به دفاع از شرع خواهند پرداخت. انفعال ایالات متحده در منازعه کردها با تحریر شام: بر خلاف سنوات گذشته که شاهد حمایت تمام عیار آمریکا از شبه نظامیان قسد و استقرار چندین پایگاه نظامی در مناطق شمال سوریه جهت محافظت از مصالح کردها بودیم، از زمان قدرت گیری مجدد ترامپ، بی میلی وی به مداخله مستقیم نظامی آمریکا در سوریه و روابط حسنه کاخ سفید با اردوغان، باعث شده واشنگتن از جایگاه حامی کردها به عنوان یک قدرت بی طرف در این منازعه ظاهر شود. خروج تدریجی نظامیان آمریکایی از سوریه در طول ماه های اخیر، به وضوح مبین عدم تمایل واشنگتن به مداخله در بحران داخلی احتمالی سوریه است.
رژیم صهیونیستی در قامت متحد تاریخی کردها: روابط سازمان های اطلاعاتی - امنیتی رژیم صهیونیستی با شبه نظامیان کرد منحصر به مقطع کنونی یا منطقه خاصی نبوده و از زمان اشغال سرزمین فلسطین، دولتمردان صهیونیست جهت ایجاد موازنه در منطقه و تضعیف دولت های عربی - اسلامی در راه دفاع از کردها و آمال آنان بر مبنای تجزیه منطقه گام برداشته اند. فاصله جغرافیایی رژیم صهیونیستی با دولت خودمختار قسد با اینکه مانعی پیش روی حمایت کامل ارتش صهیونیستی از شبه نظامیان کرد به حساب می آید (بر خلاف دفاع از شبه نظامیان دروز در سویدا)، لیکن سیاست جنگ افروزانه اخیر نتانیاهو، هر سناریویی را محتمل کرده است.
مشارکت مستقیم ارتش صهیونیستی در نزاع احتمالی و پشتیبانی هوایی از جنگجویان کرد می تواند غلبه تحریر شام بر کردها را دشوار کند. احتمال پیوستن جنگجویان «پ ک ک» به نیروهای سوریه دموکراتیک: از شبه نظامیان قسد به عنوان شاخه سوری حزب کارگران کردستان ترکیه نام برده می شود. پیشینه حمایت نظامی «پ ک ک» از گروههای جدایی طلب کرد در کشورهای مختلف گواه آن است که با تشدید تنش ها در سوریه، احتمالاً وفاداران به اوجالان که اتفاقا در مقطع کنونی سلاح های خودرا جهت مقابله مستقیم با ترکیه بر زمین نهاده اند، جهت دفاع از همتایان سوری خود مستقیما وارد میدان شوند.
با وجود جمعیت اندک کردهای سوری نسبت به مناطق کردنشین ترکیه، عراق و ایران، ایجاد دولتی نیمه مستقل در شمال سوریه، بخشی از آمال جدایی طلبان کرد را در طول دهه های اخیر فراهم نموده، از همین رو به نظر می آید شبه نظامیان «پ ک ک» جهت حفظ موفقیت مورد اشاره بی تفاوت نمانده و مستقیما وارد نزاع ضد تحریر شام شوند. ورود شبه نظامیان «پ ک ک»، بر منازعه حاکم بر سوریه تاثیر گذاشته و مسیر را برای پیشبرد سیاستهای شرع دشوار خواهدنمود.
واکنش احتمالی اقلیت های سوری: از زمان قدرت گیری تحریر شام در سوریه و تمایلات فرقه گرایانه آن، از نقض حقوق اقلیت های سوری نظیر مارونی ها، علوی ها، ارمنی ها، کردها، شیعیان و دروزی ها به عنوان بزرگ ترین نگرانی جامعه بین الملل نام برده می شود. شیوه واکنش اقلیت های مذکور در مقابل بحران احتمالی نقش به سزایی در پیشبرد یا پیشگیری از تحقق اهداف دولت تحریر شام ایفا خواهدنمود. بهره برداری اقلیت های مذکور از فضای مورد اشاره، جهت تامین حقوق خویش و تمایل به جدا شدن از سوریه، می تواند بحران در سوریه را به زیان تحریر شام تشدید کند.
* نتیجه گیری
برآورد توان نظامی، مالی و حمایت بین المللی گروههای دخیل در بحران سوریه، حکایت از برتری نیروهای تحریر شام بر شبه نظامیان کرد دارد. سکوت ایالات متحده در قبال غلبه نیروهای تحریر شام بر کردها، نقش به سزایی در این راه ایفا خواهدنمود. از همین رو قابل تصور است در صورت عدم توافق میان کردها و دمشق، نیروهای وفادار به شرع با اتکا به نیروهای ارتش ملی سوریه و حمایت نظامی ترکیه، بر نیروهای سوریه دموکراتیک غلبه کنند.
تنها عاملی که در مقطع کنونی می تواند توازن را در منطقه به زیان تحریر شام دگرگون کند، مشارکت مستقیم ارتش صهیونیستی در نزاع فوق الذکر است؛ امری که باآنکه با حقیقت های میدانی نامانوس است، لکن جنگ افروزی نتانیاهو در خلال پساهفتم اکتبر و حمله به کشورهایی چون ایران، یمن و قطر، هر گزینه ای را همچون مشارکت مستقیم جنگنده های صهیونیستی در نزاع میان کردها و تحریر شام محتمل کرده است.
*بازنشر مطالب رسانه های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفاً جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه ها منتشر می شود.
بطور خلاصه، سفر هیاتی از مقام های بلندپایه کرد، به رهبری مظلوم عبدی، الهام احمد و شماری از مسؤولان اداره خودمختار شمال شرق سوریه موسوم به رژووا به دمشق اگرچه روزنه امید محدودی را در دل تاریکی گشوده و امکان شعله ور شدن تنش های نظامی در سوریه را کاسته، لیکن سفر مقامات ارشد نظامی - امنیتی سوریه به آنکارا و دیدار با همتایان ترک، نویدبخش آمادگی بیش از پیش طرفین برای محاصره دولت خودمختار کرد و نابودی آن است؛ سیاستی که می تواند سوریه را آبستن بحران جدیدی کند.
* فرصت محدود باقیمانده تا عملیاتی شدن توافق ۱۰ مارس میان احمد شرع و مظلوم عبدی کوبانی ۱۰ مارس ۲۰۲۵ را میتوان مهم ترین نقطه عطف تحولات سیاسی حاکم بر سوریه در فردای سقوط حکومت بشار اسد ارزیابی کرد؛ مقطعی که در آن مظلوم کوبانی، رهبر نظامی نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) به دیدار ابومحمد جولانی، حاکم خودخوانده جدید سوریه رفته و طرفین بر سر مفادی همچون دفاع از تمامیت ارضی سوریه و ادغام شبه نظامیان قسد که عمده آنان را شبه نظامیان کرد یگان های مدافع خلق می سازند، به توافق رسیدند.
بر مبنای جزئیات توافقی که توسط دمشق در آن مقطع منتشر شد، باید نیروهای سوریه دموکراتیک که تحت حمایت ایالات متحده قرار دارند، تمام نهادهای مدنی و نظامی شان را در شمال شرق سوریه تا انتهای سالجاری میلادی در ساختار دولتی سوریه ادغام کنند. علاوه بر رقه، بخش بزرگی از مناطق عرب نشین شرق رود فرات هم در اختیار نیروهای قسد است و کوبانی صراحتا اظهار کرده تحت هیچ شرایطی این مناطق را در اختیار نیروهای تحریر شام قرار نخواهد داد.
به نظر می رسد رهبران قسد با ۲ هدف از عقب نشینی از مناطق عرب نشین خودداری می ورزند: ۱- استفاده از کارت مناطق یاد شده در هم فکری های آینده با دولت دمشق ۲- گره زدن سرنوشت این مناطق با مناطق کردنشین تل ابیض، عفرین، محلات شیخ مقصود و اشرفیه حلب و دیگر مناطق کردنشین تحت سیطره تحریر شام و ارتش ملی سوریه (وفادار به دولت ترکیه) سرنوشت نامعلوم شبه نظامیان خارجی حاضر در صفوف قسد: بخش اعظم نیروهای قسد را شبه نظامیان کرد ایرانی، ترکیه ای و عراقی تشکیل داده و تحریر شام بر ضرورت اخراج فوری آنان از تشکیلات نظامی قسد پا فشرده است.
* آتش زیر خاکستر سوریه
تنش در حلب اگرچه با حضور تام باراک و برد کوپر موقتا فروکش کرده، لیکن وضعیت در سوریه همچون آتش زیر خاکستر ارزیابی می شود. یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه هم صراحتا اظهار داشت کشورش به هیچ سازمان تروریستی خصوصاً پ ک ک، وای پی جی و قسد اجازه نخواهد داد در منطقه ریشه بدواند یا تحت عناوین مختلف در خاک کشورهای همسایه فعالیت کند.
برآیند تحرکات حاکم بر منطقه حکایت از تقویت مواضع ۲ طرف و آمادگی برای جنگی فرسایشی در منطقه دارد.
منبع: بیست و یكم
این مطلب بیست و یکم را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان قرن بیست و یکم در مورد این مطلب